کتامین نوعی داروی بیهوشی است، این دارو در سال 1963 به عنوان جایگزینی برای فن‌سیکلیدین و بیشتر برای استفاده در دامپزشکی تولید شد و بعدها برای انسان نیز استفاده شد، این دارو در مقایسه با داروهای مشابه کم‌خطرتر بود زیرا گردش خون و تنفس را کند نمی‌کرد و عق زدن غیر ارادی را از کار نمی‌انداخت، امروزه از کتامین برای درمان افسردگی نیز استفاده میشود.
ویژگی‌هایی که کتامین دارد آن را به یک ماده محبوب و غیرقانونی در میان برخی از نوجوانان و جوانان تبدیل کرده است، احساساتی مانند سرخوشی و توهم‌زایی که بعد از مصرف این ماده حاصل میشود را بسیاری از جوانان دوست دارند تجربه کنند.
کتامین چطور مصرف میشود؟
این ماده در مصارف پزشکی بیشتر به شکل تزریق وریدی یا عضلانی برای ایجاد آرامش و تسکین درد استفاده میشود ولی در مصرف تفریحی یا سوء مصرف، بیشتر به فرد بستگی دارد، برخی تمایل دارند آن را به صورت استنشاقی داخل بینی استفاده کنند و برخی ترجیح می‌دهند آن را به شکل خوراکی (قرص) مصرف کنند، به عنوان مثال مصرف‌کنندگان خیابانی شکل خوراکی و استنشاقی را ترجیح می‌دهند.
این ماده بی بو و بی مزه است و می‌توان آن را به هر غذا و نوشیدنی اضافه کرد بدون اینکه در طعم و بوی آن تغییری خاص شود، گرچه کتامین را به عنوان داروی تجاوز نمی‌شناسند ولی در واقع یکی از داروهایی است که به این منظور به قربانی که معمولا زنان هستند خورانده میشود.
علائم مصرف کتامین:
گشادی مردمک چشم
یاوه گویی
سردرگمی
تعرق
گشاد شدن مردمک چشم
کتامین چطور عمل می‌کند؟
مکانیسم اثر کتامین نیز مانند فن سیکلیدین‌ها است، این ماده با بلوک گیرنده‌های گلوتامات ناحیه تالاموس مغز مانع انتقال پیام درد به سیستم لیمبیک میشود، کتامین سریع جذب و در تمام بافت بدن حتی مغز توزیع میشود.
عوارض کتامین :
اثرات کوتاه مدت و جسمی کتامین
اثرات غیرقابل بازگشت در مغز
افزایش ضربان قلب
ابتلا به فشار خون
خواب آلودگی
دو بینی
اثرات روانی و ذهنی کتامین:
احساس انفکاک از خود و دنیای اطراف
تغییر درک از وضعیت فیزیکی بدن
اختلال درک
خود بزرگ بینی
روان‌آشفتگی (دلیریوم)
احساس غوطه‌ورشدن
غیرواقعی بودن دنیای اطراف
دیدن رویاهای واضح
خطاهای ادراک و بینایی
توهم
در دوزهای بالا و قبل از بیهوشی کامل، کتامین به مصرف کننده حس انفکاک شدید از دنیای اطراف دست می‌دهد که به کاف-چاله معروف است.
عوارض جانبی شایع کتامین
افزایش فشار خون
حرکات عضلانی تونیک و کلونیک
لرزش
عوارض بلند مدت کتامین:
برای چند دهه دانشمندان تصور می‌کردند این دارو عوارض بلند مدت ندارد، اما با تحقیقات جدیدی مخصوصا در دهه 2010 انجام شده به رابطه بین مصرف کتامین و نارسایی‌های شدید کلیه و مثانه پی بردند. مشکلاتی مانند تخریب دندان‌ها و مخاط بینی نیز از عوارض مصرف طولانی مدت کتامین است.
متاسفانه بسیاری از مصرف‌کنندگان این ماده زمانی که آسیب فراوانی به جسم آنان وارد کرد به فکر مراجعه به مرکز ترک اعتیاد می‌‌افتند در صورتی که اگر زودتر اقدام به ترک می‌کردند چنین آسیبی نمی‌دیدند.
کتامین و درمان افسردگی:
سال‌هاست این سوال مطرح است که آیا این دارو در درمان افسردگی مفید است یا خیر، از نظر تاریخی از این دارو برای بیهوشی و گاهی هم برای به همراه داروهای آرام بخش و یا ضد درد استفاده می‌شد و به تازگی از آن برای درمان افسردگی استفاده میشود.
کلینیک‌های مستقل زیادی در سراسر آمریکا از کتامین در درمان بیماران روانی استفاده میکنند به ویژه بیمارانی که از درمانشان به شکل موثر ناامید شده‌اند. با این حال این دارو برای درمان افسردگی هنوز به تایید (اداره مواد غذایی و داروی آمریکا) FDA نرسیده است.
در‌هر‌صورت اگر برای درمان افسردگی حتما باید یک پزشک متخصص تجویز کند، دوز مصرف کاملا مشخص باشد و اطلاعات کافی را در اختیار بیمار بدهد. پزشک قبل از تجویز این دارو برای درمان بیماری افسردگی باید وضعیت قلبی و عروقی بیمار را بررسی کند و در صورت وجود بیماری های قلبی عروقی نباید کتامین را تجویز کند.
نکاتی که باید در ارتباط با مصرف کتامین بدانید:
اگر به هر دلیل پزشک برای شما این دارو را تجویز کرد لازم است قبل از مصرف نکاتی در باره مصرف آن بدانید:
این دارو هوشیاری را تحت تاثیر قرار می‌دهد، تا 24 ساعت بعد از مصرف از رانندگی اجتناب کنید.
بعد از مصرف این دارو تا 24 ساعت الکل استفاده نکنید.
زمان مصرف دارو باید معده بیمار خالی باشد.
در دوزهای پایین می‌تواند باعث کاهش احساس درد شود.
کتامین در شکل خوراکی‌اش ممکن است باعث تهوع شدید شود.
بیمارانی که تومور مغزی دارند نباید از این دارو مصرف کنند.
استفاده تفننی و مکرر از این دارو می‌تواند منجر به اختلالات روانی و حتی آسیب فیزیکی به مثانه شود.
اگر همراه با الکل و در دوز بالا مصرف شود می‌تواند خطر مرگ به همراه داشته باشد.
آیا کتامین اعتیاد آور است؟
ازآنجایی‌که این دارو به دلایل مختلف مانند قیمت بالا و محدودیت در دسترسی بیشتر بین جوانان و نوجوانان از طبقه مرفه و ثروتمند مصرف میشود و جزء مواد اعتیادآور شایع در جامعه نیست.
بعد از 5 یا 6 بار مصرف امکان دارد فرد به این ماده وابسته شود، وابستگی و اعتیاد به این ماده بیشتر جنبه روانی دارد نه فیزیکی، همان‌طور که اشاره کردیم از این دارو در میهمانی‌های شبانه مصرف میشود. به همین دلیل لازم است والدین نسبت به عوارض کتامین و اعتیاد در نوجوانان آگاهی لازم را داشته باشند.
حتما مطالعه کنید:
کتامین از راه استشمام نیز اثر می‌کند که باعث ایجاد کرختی و فراموشی در مصرف‌کننده میشود، حتی گزارش شده در برخی میهمانیها دستمال آغشته به کتامین را به افراد می‌دهند، بعد از استشمام فرد به دچار سستی و کرختی میشود حالتی شبیه بعد از عمل حراجی، در این شرایط مصرف‌کننده هیچ واکنشی نمی‌‌تواند از خود نشان دهد.بسیاری از افراد کتامین را به همراه دیگر مواد اعتیادآور مصرف میکنند مانند کوکائین.
متاسفانه نه والدین و نه خود نوجوانانی که برای رهایی از عوارض اعتیاد به مرکز ترک اعتیاد مراجعه میکنند نمی‌دانند موادی مانند کتامین اعتیادآور هستند و افراد سودجو صرف برای تبلیغ ادعا میکنند این مواد وابستگی نمی‌آورند.
علائم ترک یا توقف مصرف کتامین
توقف مصرف کتامین در مصرف‌کننده علائم زیر را به همراه دارد:
افسردگی
اضطراب
بی‌خوابی
درمان و ترک کتامین:
استفاده از خدمات روانشناسی و روانپزشکی و جلسات شناخت درمانی می‌تواند در کنترل علائم ترک و تاثیر مهمی بگذارد، در صورتی که علائمی مانند افسردگی در فرد وجود داشته باشد می‌تواند با تجویز پزشک و متخصص درمان اعتیاد از داروهای ضد‌افسردگی برای کاهش علائم استفاده کرد.
سخن پایانی:
همان‌طور که اشاره کردیم کتامین داروی توهم‌زا است، گرچه این ماده در ابتدا برای مصارف دامپزشکی تولید می‌شد ولی به دلیل خطرات کمتری که نسبت به دیگر داروهای بیهوشی داشت برای انسان نیز مورد استفاده قرار گرفت اما به دلیل اثراتی که دارد و سرخوشی که به مصرف‌کننده دست می‌دهد به صورت غیر قانونی برای مصارف تفریحی مورد استفاده قرار گرفت. این ماده نیز مانند دیگر مواد مشابه خود اعتیادآور است و نباید خودسرانه یا برای تفریح استفاده شود. ترک این ماده نیاز به روان درمانی توسط افراد متخصص دارد.
کلینیک شبانه روزی مرکزی رشت یکی از معدود مراکزی است که با همکاری افراد با تجربه و متخصص در زمینه ترک انواع مواد اعتیاد آور می‌تواند در این زمینه نیز شما عزیزان را یاری کند.
برای کسب اطلاع از خدمات مرکز ترک اعتیاد مرکزی رشت می توانید با مشاورین مجموعه تماس بگیرید.
